Waarom worden obligaties opgedeeld zoals de vragen in Trivial Pursuit?
Welke categorie is jouw favoriet bij het bordspel Trivial Pursuit? Er zijn zes categorieën, allemaal verbonden aan een kleur. Als je voor groen gaat, krijg je bijvoorbeeld een quizvraag over de thema’s wetenschap & natuur. Misschien krijg je wel een vraag rond de klimaatverandering, want die heikele problematiek is alomtegenwoordig.
Ook bij obligaties kan je meer en meer een specifieke categorie uitkiezen, waaronder natuurlijk investeringen die de klimaatverandering willen tegengaan. Die zogenaamde thematische obligaties zijn een vrij nieuw, maar tegelijk sterk groeiend, segment in de markt voor duurzame investeringen.
Wat zijn thematische obligaties?
Thematische obligaties zijn net als klassieke obligaties schuldbewijzen die:
- uitgegeven zijn door een onderneming of een overheid
- op een datum in de toekomst terugbetaald worden
- waarbij per periode een rente wordt betaald, de coupon
Het grote onderscheid met klassieke obligaties is dat de uitgever van een thematische obligatie belooft om het geld te gebruiken voor een project met een duurzaam karakter.
Groene obligaties
De groene obligatie of ‘Green Bond’ is veruit de meest voorkomende vorm van thematische obligaties. Met groene obligaties steun je projecten die een positieve impact hebben op het milieu en de klimaatverandering.
De Zweedse autofabrikant Volvo gaf bijvoorbeeld in 2022 een groene obligatie uit, met het oog op de ontwikkeling van de volgende generatie elektrische wagens. Met deze uitgifte slaagde Volvo erin 500 miljoen euro op te halen bij beleggers, terwijl de interesse van investeerders nog groter was.
Maar naast de groene obligaties kan je ook kiezen voor andere, minder bekende thematische obligaties. Met welke categorieën van obligaties kan je jouw Trivial Pursuit-speelschijf vervolledigen?
Ook in andere kleuren?
Duurzaamheid is de laatste jaren geëvolueerd tot een veel breder maatschappelijk begrip dan alleen klimaatverandering. Thema’s zoals de voorziening van basisinfrastructuur, betaalbaar wonen en toegang tot essentiële diensten als onderwijs en gezondheidszorg winnen aan belang.
Om de investeringen te financieren die een antwoord moeten geven op deze uitdagingen, kunnen bedrijven en overheden ook thematische obligaties uitgeven onder de vorm van ‘sociale obligaties’ of ‘Social Bonds’. Sociale obligaties kunnen bijvoorbeeld projecten financieren die gaan over de toegang tot essentiële diensten (zorg, onderwijs, huisvesting) en voedselvoorziening. Eind mei haalde KBC bijvoorbeeld 750 miljoen euro op met het oog op de ondersteuning van projecten binnen de ziekenhuissector.
Maar bepaalde thematische obligaties kunnen niet éénduidig als groen of sociaal worden geclassificeerd. Het opgehaalde geld kan met andere woorden voor zowel groene als sociale doeleinden bestemd worden, oftewel een combinatie van beide. Deze thematische obligaties classificeren we onder de brede noemer ‘duurzaamheidsobligaties’ of ‘Sustainability Bonds’.
Het is dus niet zo dat er bij thematische obligaties ook een uitgewerkte kleurencode bestaat, zoals bij de vragen van Trivial Pursuit. Al zijn er wel discussies over de aard van de obligaties, net zoals je Trivial-tegenstanders ongetwijfeld al eens de categorie van hun quizvraag in twijfel hebben getrokken: ”Allee, dat is toch geen echte sportvraag!”. Herkenbaar? Die opmerkingen hebben investeerders ook bij obligaties.
Oog van de storm
Ondanks de sterke groei van thematische obligaties stonden de uitgevers ervan al vaak in het oog van de storm. In het bijzonder waren de standaarden om een obligatie als een groene obligatie te positioneren in het verleden vrij laks, wat de deur openzette voor ‘greenwashing’.
Greenwashing gaat erover dat een uitgever van thematische obligaties investeerders misleidt over het zogezegde milieuvriendelijk karakter van de beoogde activiteiten die zij zullen financieren. Met andere woorden, de projecten waarin beleggers hebben geïnvesteerd, blijken bij nader inzien veel minder duurzaam dan initieel voorgesteld.
Oplossing voor greenwashing
Om greenwashing tegen te gaan, hebben een aantal organisaties minimumvereisten voor groene obligaties opgesteld. De Green Bond Principles (groene obligatie-principes) specifiëren bijvoorbeeld criteria over het gebruik van de middelen, de evaluatie van projecten en de rapportering. Daarnaast bieden de Green Bond Principles ook een lijst aan met specifieke voorbeelden van duurzame activiteiten. Als een obligatie-uitgifte aan die vereisten voldoet en het opgehaalde geld daarmee in lijn wordt gebruikt, kan zo’n obligatie op de markt komen als groene obligatie. Dat brengt een internationale erkenning met zich mee, en dat heeft bovendien een positieve impact op de geloofwaardigheid van de groene obligatie.
Niet verrassend gaat het leeuwendeel van de Green Bond Principles over projecten die te maken hebben met de impact van klimaatverandering. Al hebben andere thema’s, zoals biodiversiteit en water, door de jaren heen ook een belangrijke plaats verworven in het Green Bond-raamwerk.
Door de opkomst van deze nieuwe thema’s worden niet alleen nieuwe investeerders aangetrokken, maar kan de investeerder van groene obligaties zijn of haar portefeuille ook beter diversifiëren. Aangezien de lijst van potentiële uitgevers en duurzame activiteiten langer wordt, kunnen beleggers daarom duurzame investeringen beter afstemmen op de gewenste risicoappetijt.
De menukaart van de EU
De Europese Unie heeft een gedetailleerde catalogus ontwikkeld met bedrijfsactiviteiten, die de uitgever van een groene obligatie moet uitoefenen om te voldoen aan de EU-regels. Concreet houdt dit in dat het project van de uitgever moet beantwoorden aan een van de volgende zes duurzame thema’s:
- Klimaatmitigatie, met andere woorden maatregelen om de opwarming van de aarde te beperken
- Klimaatverandering
- Bescherming van water en maritieme bronnen
- Omschakeling naar de circulaire economie
- Preventie en beheersing van vervuiling
- Bescherming van biodiversiteit en ecosystemen
Ten slotte moet de activiteit voldoen aan het bijkomende criterium ‘do no significant harm’ (geen noemenswaardige schade aanrichten). De EU-taxonomie heeft als doel om de groene obligatiemarkt te ondersteunen en zo te helpen om de EU-klimaatdoelstellingen voor 2050 te bereiken. Het spreekt dan ook voor zich dat de Nationale Bank via haar investeringsbeleid hiertoe wil bijdragen.
De Nationale Bank als investeerder in thematische obligaties
Het universum van thematische obligaties is nog in volle ontwikkeling. Ondanks de explosieve groei van de markt, sinds de Europese Investeringsbank (EIB) in 2007 de eerste groene obligatie lanceerde, is het aanbod thematische obligaties nog altijd maar een beperkt deel van de totale obligatiemarkt.
Door de toenemende groei in het aanbod van groene obligaties (en later ook in dat van thematische obligaties), heeft de Nationale Bank de afgelopen jaren een steeds groter aandeel van haar reserves in deze activa kunnen beleggen. In 2021 volgde een belangrijke mijlpaal met de lancering van een USD-portefeuille bestaande uit 100% thematische obligaties. Eind 2022 had de Nationale Bank ongeveer 10% van haar volledige obligatieportefeuille belegd in thematische obligaties, wat overeenkomt met ongeveer 2 miljard euro.
Ondanks de inspanning die de Nationale Bank al heeft geleverd voor de integratie van klimaataspecten in het investeringsbeleid, is het duidelijk dat dit een werk van lange adem is. Daarom heeft de Nationale Bank zich verbonden tot de langetermijndoelstelling van een netto nul-uitstoot van broeikasgassen tegen uiterlijk 2050, in lijn met een groot aantal bedrijven en overheden, zoals ook de Belgische overheid. Hierover kom je meer te weten in het recent gepubliceerde ‘Handvest over duurzaam en verantwoord investeren’.
Hoewel het behalen van deze doelstelling afhangt van de mate waarin bedrijven en overheden in staat zullen zijn om de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs te realiseren, is het wel duidelijk dat groene obligaties hierin een belangrijke rol zullen spelen. Daarenboven streeft de Bank er ook naar het procentuele aandeel van obligaties binnen haar volledige obligatieportefeuille verder te vergroten. Op die manier raakt de Trivial Pursuit pion van de Bank verder opgevuld, en wordt de NBB tegelijk weer wat groener, duurzamer en socialer.
