Algemeen

Nationale rekeningen

De statistieken betreffende de overheidsfinanciën (SOF) worden opgesteld in het conceptuele kader van het Europees systeem van nationale en regionale rekeningen (ESR2010), aangevuld met het ESR2010-Handboek voor het overheidstekort en de overheidsschuld. Het systeem van de nationale rekeningen is opgebouwd rond een reeks van onderling gegroepeerde stromen, die betrekking hebben op uiteenlopende economische en financiële transacties tijdens een beschouwde periode, en vermogensrekeningen waarin de waarden zijn opgenomen van de uitstaande activa en passiva die door de institutionele sectoren worden aangehouden bij het begin en het einde van de beschouwde periode. De statistieken betreffende de overheidsfinanciën vormen de basis voor de Europese fiscale monitoring, in het bijzonder de statistieken met betrekking tot de procedure bij buitensporige tekorten (PBT).

Niet-financiële rekeningen

De niet-financiële rekeningen leggen traditioneel de nadruk op de productieactiviteiten van goederen en diensten en op de door deze activiteiten gegenereerde inkomens tijdens een bepaalde periode. Voor de overheid worden deze rekeningen vaak voorgesteld in de vorm van een tabel met alle ontvangsten (fiscale, parafiscale en andere) enerzijds, en uitgaven (lopende primaire uitgaven, de rentelasten en de kapitaaluitgaven) anderzijds, zonder opgave van tussensaldo's. Het saldo van de ontvangsten en uitgaven stemt in het rekeningenstelsel overeen met het saldo van de kapitaalrekening, die de grens afbakent tussen de "reële" rekeningen en de financiële rekening. Dit saldo bepaalt het financieringsvermogen of de financieringsbehoefte van de overheid.

Financiële rekeningen

De financiële rekeningen bevatten de types van financiële instrumenten die worden gebruikt om verplichtingen aan te gaan en/of om financiële activa aan te kopen. In het geval van de overheid zal men meestal spreken van financieringstransacties om het overheidstekort te dekken. Maar de financiële rekeningen geven tevens een beeld van de arbitrages in de samenstelling van de portefeuille aan financiële activa en verplichtingen. In de terminologie van de macro-economische rekeningen van België hebben de financiële rekeningen betrekking op zowel de stromen (financiële transacties) als de vorderingen en verplichtingen (uitstaande bedragen). Zo omvat het begrip financiële rekeningen de financiële rekening als dusdanig, de financiële vermogensrekeningen en de rekeningen van de andere veranderingen van activa in de financiële activa en passiva.

Procedure bij buitensporige tekorten (PBT)

Het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie verplicht de Lidstaten van de Europese Unie om een begrotingsdiscipline na te leven door zich te houden aan twee criteria: een tekort gelijk aan maximum 3 % bbp en een schuld gelijk aan maximum 60 % bbp overeenkomstig de bepalingen van het Protocol betreffende de procedures bij buitensporige tekorten dat bij het Verdrag is gevoegd. Deze waarden zijn gebaseerd op de begrippen uit de statistieken betreffende de overheidsfinanciën (SOF). Het overheidstekort stemt overeen met het financieringsvermogen / de financieringsbehoefte van de overheid, zoals gedefinieerd door het Europees Stelsel van Rekeningen (het ESR 2010). De overheidsschuld wordt gedefinieerd als de geconsolideerde totale brutoschuld in nominale waarde in de volgende categorieën van overheidsverplichtingen: chartaal geld en deposito's, schuldbewijzen en leningen.

Verordening (EG) Nr. 479/2009 van de Raad betreffende de toepassing van het protocol betreffende de procedure bij buitensporige tekorten dat als bijlage bij het Verdrag tot oprichting van de Europese Unie is gevoegd, verplicht de Lidstaten om de gegevens i.v.m. de PBT twee keer per jaar aan Eurostat te verstrekken (einde maart en einde september). Deze gegevens worden medegedeeld in geharmoniseerde tabellen. Deze tabellen zijn zodanig ontworpen, dat ze een coherent kader bieden voor de reporting van het tekort en het schuldverloop, door middel van een link naar de nationale begrotingsaggregaten.

Verordening (EG) Nr. 679/2010 van de Raad tot wijziging van verordening (EC) Nr. 479/2009 betreffende de kwaliteit van de statistische gegevens versterkt de bevoegdheden van Eurostat om de door de Lidstaten medegedeelde gegevens te controleren.

Verordening (EU) Nr. 220/2014 van de Commissie van 7 maart 2014 tot wijziging van Verordening (EG) Nr. 479/2009 van de Raad voert vanaf 1 september 2014 de verwijzingen in naar het Europees systeem van nationale en regionale rekeningen (ESR 2010) in de kennisgeving van de PBT.

Statistieken betreffende de overheidsfinanciën

Traditioneel publiceert de Nationale Bank van België de gegevens met betrekking tot de overheidssectoren in een specifiek hoofdstuk van het Statistisch Tijdschrift, waarvan de tabellen eveneens zijn opgenomen in het domein Overheidsfinanciën van Belgostat on-line. Behalve de gegevens van de nationale rekeningen met betrekking tot de overheidssector bevatten de tabellen ook de geconsolideerde brutoschuld van de verschillende deelsectoren, evenals officiële gegevens van de federale Thesaurie.

International Statistics

De afgelopen jaren hebben de statistieken van de overheidsfinanciën een belangrijke ontwikkeling doorgemaakt, voornamelijk onder impuls van de Europese autoriteiten als reactie op de door de gebruikers geformuleerde behoefte om te beschikken over een gedetailleerd statistisch systeem inzake de overheidsfinanciën. De Europese Commissie (Eurostat) en de Europese Centrale Bank hebben met het oog op de verspreiding van deze gegevens internetsites ontwikkeld die toegankelijk zijn voor het grote publiek. Deze verspreidingstools verschaffen toegang tot de gegevens van de landen van de Europese Unie en de Monetaire Unie, tot de overeenkomstige methodologische handboeken alsook tot de beschrijvingen van de bronnen en methoden die door de verschillende Lidstaten worden gehanteerd.

Voorts heeft de Belgische overheid zich ertoe verbonden de normen van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) inzake de verspreiding van macro-economische statistieken (Special Data Dissemination Standard) na te leven. De gegevens worden gepubliceerd volgens een precieze kalender, en de informatie met betrekking tot hun inhoud en samenstelling is vrij te raadplegen. De gepubliceerde gegevens en metagegevens hebben betrekking op de nationale economie en op de relaties met het buitenland. Een gedeelte is gewijd aan de gegevens van de overheidsfinanciën.

De Richtlijn 2011/85/EU van de Raad van 8 november 2011 tot vaststelling van de voorschriften voor de begrotingskaders van de lidstaten, ten slotte, verplicht deze laatste tot het regelmatig publiceren gegevens inzake overheidsfinanciën vastgesteld volgens de definitie van de overheid van het ESR.