Voornaamste referentiedocumenten
Op nationaal niveau
1.1. Belgische wetgeving
Momenteel geldende bepalingen:
- Antiwitwaswet van 18 september 2017
- Antiwitwasreglement van de NBB van 21 november 2017
- Artikel 505 van het Strafwetboek (repressief aspect)
Voorbereidende werkzaamheden van de antiwitwaswet (relevant voor financiële instellingen):
- Wijzigingswet van 20 juli 2020
- Wijzigingswet van 2 mei 2019 (relevante uittreksels)
- Wijzigingswet van 30 juli 2018 (relevante uittreksels)
- Antiwitwaswet van 18 september 2017
Vroegere bepalingen:
1.2. Sectorale risicobeoordeling
- Sectorale beoordeling van het witwasrisico en het risico van terrorismefinanciering in de Belgische financiële instellingen die onder de toezichtsbevoegdheid van de Nationale Bank van België vallen 2023
- Sectorale beoordeling van de witwasrisico’s in de Belgische financiële sector die onder de toezichtsbevoegdheid van de Nationale Bank van België valt – versie op 8 september 2020
1.3. Circulaires en mededelingen van de NBB
Momenteel geldende circulaires en mededelingen:
- 10 oktober 2023 - Mededeling NBB_2023_08 / Horizontale analyse van een steekproef van transacties die via verbonden agenten van verschillende betalingsinstellingen werden verricht
- 26 januari 2023 - Circulaire NBB_2023_01 / Periodieke vragenlijst met betrekking tot de bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme
- 28 juni 2022 – Mededeling NBB_2022_14 / NBB Supervision Portal – Communicatie aan de sector
- 15 februari 2022 – Circulaire NBB_2022_04 – Prudentiële verwachtingen ten aanzien van het activiteitenverslag van de AMLCO
- 1 februari 2022 - Circulaire NBB_2022_03 / Prudentiële verwachtingen ten aanzien van “de-risking”
- 8 juni 2021 - Circulaire NBB_2021_12 / Verplichtingen tot waakzaamheid ten aanzien van repatriëringen van geldmiddelen uit het buitenland en inaanmerkingneming van de fiscale regularisatieprocedures bij de toepassing van de antiwitwaswet
- 7 april 2020 - Mededeling NBB_2020_14 / COVID-19
- 23 januari 2020 – Mededeling NBB_2020_002 betreffende de conclusies van de horizontale analyse van een steekproef van tabellen met een overzicht van de algemene beoordeling van de risico's van witwassen van geld en/of financiering van terrorisme
- 6 november 2019 – Informatiesessie betreffende de ontwikkelingen en verwachtingen van de NBB inzake SWG/FT- Presentaties
- 19 juni 2018 - Mededeling NBB_2018_21 / Horizontale controleanalyse waarbij een steekproef werd onderzocht van transacties die via verbonden agenten van verschillende onder toezicht staande betalingsinstellingen (money remitters) werden verricht
- 24 januari 2018 - Circulaire NBB_2018_02 / Algemene risicobeoordeling inzake de bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van het terrorisme
- 6 december 2016 - Horizontale brief: toepassing financieel sanctieregime (Strijd tegen de financiering van terrorisme en van de proliferatie van massavernietigingswapens)
Vroegere circulaires en mededelingen:
- 22 februari 2022 - Circulaire NBB_2022_06 / Periodieke vragenlijst met betrekking tot de bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme
- 9 maart 2021 - Circulaire NBB_2021_007 / Periodieke vragenlijst met betrekking tot de bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme
- 22 december 2020 - Mededeling NBB_2020_050 / Toepassing van Europese Verordening 2015/847 betreffende geldovermakingen op overmakingen naar het Verenigd Koninkrijk
- 15 september 2020 - Mededeling NBB_2020_36 / Wet van 20 juli 2020 houdende diverse bepalingen tot voorkoming van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme en tot beperking van het gebruik van contanten
- 2 maart 2020 - Circulaire NBB_2020_006 / Periodieke vragenlijst met betrekking tot de bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme
- 15 februari 2019 - Circulaire NBB_2019_03 / Periodieke vragenlijst met betrekking tot de bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme
- 15 januari 2018 - Circulaire NBB_2018_01 / Periodieke vragenlijst met betrekking tot de bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme
- 24 april 2017 - Circulaire NBB_2017_15 / Rapportering over de inherente risico’s met betrekking tot het witwassen van het geld en de financiering van het terrorisme aan dewelke financiële instellingen zijn blootgesteld
- 26 oktober 2016 - Circulaire NBB_2016_43 / Verkorte periodieke vragenlijst over de bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme
- 26 oktober 2016 - Circulaire NBB_2016_42 / Periodieke vragenlijst met betrekking tot de bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme
- 12 juli 2016 - Circulaire NBB_2016_32 / Opinie van de Europese Bank Autoriteit (EBA) on the application of customer due diligence measures to customers who are asylum seekers from higher-risk third countries (EBA-Op-2016-07)
- 7 oktober 2015 - Circulaire NBB_2015_27 / Verkorte periodieke vragenlijst over de bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme (bijlage)
- 7 oktober 2015 - Circulaire NBB_2015_26 / Periodieke vragenlijst met betrekking tot de bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme (bijlage 1 - bijlage 2)
- 14 oktober 2014 – Circulaire NBB_2014_11 / Periodieke vragenlijst met betrekking tot de bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme (bijlage 1 - bijlage 2)
- 3 april 2014 - Circulaire NBB_2014_04 / Verkorte periodieke vragenlijst over de bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme
- 18 december 2013 - Circulaire_NBB_2013_16 / Recente ontwikkelingen op het vlak van witwaspreventie
- 25 september 2013 - Circulaire NBB_2013_10 / Periodieke vragenlijst met betrekking tot de bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme
- 25 augustus 2010 - Mededeling CBFA_2010_18 / Vereiste verhoogde waakzaamheid in het kader van de bestrijding van het witwassen van geld, de financiering van terrorisme en de proliferatie van massavernietigingswapens
- 6 april 2010 - Circulaire CBFA_2010_09 / Waakzaamheidsplicht ten aanzien van het cliënteel, de voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor witwassen van geld en terrorismefinanciering, en voorkoming van de financiering van de proliferatie van massavernietigingswapens
- 1 juli 2009 - Mededeling CBFA_2009_27 / Vereiste verhoogde waakzaamheid in het kader van de bestrijding van witwassen van geld en financiering van terrorisme, ten aanzien van Iran, Oezbekistan, Turkmenistan en Azerbeidzjan
1.4. Financiële sancties (bevriezing van tegoeden en embargo’s)
- Zie ‘Nationale financiële sancties’ op de website van de Thesaurie
1.5. Diversen
- Samenwerkingsprotocol van 17 juni 2021 betreffende het platform voor publiek-private samenwerking ter bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme (“AML-platform”)
- Richtsnoeren van de CFI van 15 augustus 2020 voor de onderworpen entiteiten bedoeld in artikel 5 van de wet van 18 september 2017 tot voorkoming van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme en tot beperking van het gebruik van contanten met betrekking tot de melding van informatie aan de CFI
- Protocol van 17 september 2019 tot vaststelling van de modaliteiten voor de samenwerking en de informatie-uitwisseling tussen de NBB en de CFI
- Toelichting van de CFI van 26 oktober 2017 met betrekking tot de melding van informatie aan de CFI
- Algemeen samenwerkingsprotocol van 14 maart 2013 tussen de NBB en de FSMA met het oog op de coördinatie van het toezicht op de instellingen die onder hun respectievelijk toezicht vallen
Op Europees niveau
2.1. Europese wetgeving
- Gedelegeerde Verordening 2019/758 van 31 januari 2019 over de minimumactie en de soort bijkomende maatregelen waartoe krediet- en financiële instellingen verplicht zijn met het oog op het beperken van het WG/FT-risico in bepaalde derde landen
- Verordening 2018/1672 van 23 oktober 2018 betreffende de controle van liquide middelen die de Unie binnenkomen of verlaten
- Technische reguleringsnormen van 7 mei 2018 over centrale contactpunten
- Gedelegeerde Verordening 2016/1675 van 14 juli 2016 betreffende derde landen met een hoog risico, zoals gewijzigd bij Gedelegeerde Verordening (EU) 2023/1219 van 17 mei 2023 (bijgewerkte bijlage en methodologie: zie website Europese Commissie, financial crime section)
- Vierde SWG/FT-richtlijn 2015/849 van 20 mei 2015 (omgezet in Belgisch recht door de wet van 18 september 2017), zoals gewijzigd bij de Vijfde SWG/FT-richtlijn 2018/843 van 30 mei 2018 (omgezet in Belgisch recht door de wet van 20 juli 2020) en richtlijn 2019/2177 (officieuze coördinatie op 30 juni 2021)
- Verordening 2015/847 van 20 mei 2015 betreffende bij geldovermakingen te voegen informatie (officieuze coördinatie op 1 januari 2020)
- Verordening 910/2014 van 23 juli 2014 betreffende elektronische identificatie en vertrouwensdiensten voor elektronische transacties in de interne markt
- Zie ‘Europese financiële sancties’ op de website van de Thesaurie
2.2. Europese Commissie
- Verslag van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad van 27 oktober 2022 over de beoordeling van WG/FT-risico’s die van invloed zijn op de interne markt en verband houden met grensoverschrijdende activiteiten (Supranational Risk Assessment Report - SNRA)
- Verslag van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad van 26 juni 2017 over de beoordeling van risico's op het gebied van witwassen en terrorismefinanciering die van invloed zijn op de interne markt en verband houden met grensoverschrijdende activiteiten (SNRA)
- Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad van 2 februari 2016 inzake een actieplan ter versterking van de strijd tegen terrorismefinanciering
2.3. Gemengd Comité van Europese toezichthoudende autoriteiten
- Gemeenschappelijke Richtsnoeren van 16 december 2019 inzake samenwerking en informatie-uitwisseling tussen de bevoegde autoriteiten die toezicht houden op kredietinstellingen en financiële instellingen (“De richtsnoeren voor AML/CFT-colleges”)
- Opinion dated 23 January 2018 on the use of innovative solutions by credit and financial institutions
- Gemeenschappelijke richtsnoeren van 16 januari 2018 uit hoofde van artikel 25 van Verordening (EU) 2015/847 over de maatregelen die betalingsdienstaanbieders dienen te nemen om ontbrekende of onvolledige informatie over de betaler of de begunstigde op te sporen, en de procedures die zij dienen in te voeren voor het omgaan met geldovermakingen waarbij de vereiste informatie ontbreekt
-
Richtsnoeren van 7 april 2017 inzake op risico gebaseerd toezicht
2.4 Europese Bankautoriteit
- Richtsnoeren EBA/GL/2023/04 van 31 maart 2023 inzake beleid en controles voor een doeltreffend beheer van ML/TF-risicofactoren bij het verlenen van toegang tot financiële diensten
- Richtsnoeren EBA/GL/2022/15 van 22 november 2022 voor het gebruik van oplossingen voor de acceptatie van cliënten op afstand overeenkomstig artikel 13, lid 1, van Richtlijn (EU) 2015/849
- Richtsnoeren van 14 juni 2022 betreffende de AMLCO-functie
- Statement dated 27 April 2022 on financial inclusion in the context of the invasion of Ukraine
- Opinion and report dated 5 January 2022 on de-risking and its impact on access to financial services
- Richtsnoeren van 16 december 2021 inzake op risico gebaseerd toezicht
- Richtsnoeren van 16 december 2021 voor samenwerking en informatie-uitwisseling tussen prudentiële toezichthouders, AML/CFT-toezichthouders en financiële-inlichtingeneenheden overeenkomstig Richtlijn 2013/36/EU
- Opinion dated 3 March 2021 on the risks of money laundering and terrorist financing affecting the Union’s financial sector
- Richtsnoeren EBA/GL/2021/02 van 1 maart 2021 betreffende ML/TF-risicofactoren (zoals gewijzigd door de Richtsnoeren EBA/GL/2023/03 van 31 maart 2023)
- Opinion dated 24 April 2019 on the nature of passport notifications regarding agents and distributors under Directive 2015/2366 (PSD2), Directive 2009/110/EC (EMD2) and Directive 2015/849 (AMLD)
- Opinion dated 12 October 2017 on issues related to the departure of the United Kingdom from the European Union
- Opinion dated 12 April 2016 on the application of customer due diligence measures to customers who are asylum seekers from higher-risk third countries or territories
2.5 Europese Autoriteit voor verzekeringen en bedrijfspensioenen
Op internationaal niveau
3.1. FAG
Aanbevelingen:
- International Standards on Combating Money Laundering and the Financing of Terrorism & Proliferation (februari 2012, bijgewerkt in maart 2022)
Richtsnoeren:
- Updated Guidance dated October 2021 for a Risk-Based-Approach for the Virtual Assets and Virtual Assets Service Providers
- Guidance dated June 2021 on proliferation financing risk assessment and mitigation
- Guidance dated March 2021 on Risk-Based Supervision
- Best Practices dated October 2019 on Beneficial Ownership for Legal Persons
- Guidance dated June 2019 for a Risk-Based-Approach for the Virtual Assets and Virtual Assets Service Providers
- Guidance dated 26 October 2018 for a Risk-Based Approach for the Securities Sector
- Guidance dated 25 October 2018 for a Risk-Based Approach for the Life Insurance Sector
- Guidance dated 28 February 2018 on counter proliferation financing
- Guidance dated 4 November 2017 on AML/CFT measures and financial inclusion, with a supplement on customer due diligence
- Guidance dated 4 November 2017 on Private Sector Information Sharing
- Guidance dated 21 October 2016 on Correspondent Banking
- Guidance dated 23 February 2016 for a Risk-Based Approach for Money or Value Transfer Services
- Guidance dated 23 October 2015 for a Risk-Based Approach: Effective Supervision and Enforcement by AML/CFT Supervisors of the Financial Sector and Law Enforcement
- Guidance dated 27 October 2014 for a Risk-Based Approach for the Banking Sector
- Guidance dated 27 October 2014 on Transparency and Beneficial Ownership
- Guidance dated 27 June 2013 on Politically Exposed Persons
Wederzijdse evaluaties:
- Methodology for Assessing Technical Compliance with the FATF Recommendations and the Effectiveness Of AML/CFT Systems (februari 2013, bijgewerkt in oktober 2021)
- Mutual Evaluation Report of Belgium (februari 2015)
-
3rd Enhanced Follow-up Report & Technical Compliance Re-rating (September 2018)
-
3.2. Bazelcomité
- Guidelines dated January 2014 on Sound management of risks related to money laundering and financing of terrorism (revised in July 2020)
- Guidance dated September 2016 on the application of the Core Principles for Effective Banking Supervision to the regulation and supervision of institutions relevant to financial inclusion
Gerelateerde documenten
- Bescherming van persoonsgegevens: zie de website van de Gegevensbeschermingsautoriteit
- Wetgeving betreffende de bestrijding van discriminatie: zie de website van UNIA