Inleiding
Achtergrond
Het preventieve stelsel ter bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme (‘SWG/FT’) is de laatste jaren aanzienlijk veranderd op internationaal, Europees en Belgisch vlak.
De voornaamste ontwikkelingen houden verband met de publicatie:
- van de internationale normen van de Financiële Actiegroep (‘FAG’) ter bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme en proliferatie, die in februari 2012 werden herzien (‘de 40 aanbevelingen van de FAG’);
- van de vierde SWG/FT-richtlijn, namelijk Richtlijn (EU) 2015/849 van het Europees Parlement en de Raad van 20 mei 2015 inzake de voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld of terrorismefinanciering, tot wijziging van Verordening (EU) nr. 648/2012 van het Europees Parlement en de Raad en tot intrekking van Richtlijn 2005/60/EG van het Europees Parlement en de Raad en Richtlijn 2006/70/EG van de Commissie (‘Richtlijn 2015/849’), gewijzigd sinds bij de vijfde SWG/FT-richtlijn 2018/843 van 30 mei 2018 (‘Richtlijn 2018/843’) en richtlijn 2019/2177 (zie officieuze coördinatie op 30 juni 2021);
- van de wet van 18 september 2017 tot voorkoming van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme en tot beperking van het gebruik van contanten ('de antiwitwaswet’), die de voornoemde richtlijnen omzet;
- van het reglement van de Nationale Bank van België (‘NBB') van 21 november 2017 betreffende de voorkoming van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme, dat van toepassing is op de Belgische financiële instellingen die onder haar toezichtsbevoegdheid vallen (‘het antiwitwasreglement van de NBB’);
alsook met de wederzijdse evaluatie van België door de FAG in 2014 en 2015.
Er zij verwezen naar de memorie van toelichting van de antiwitwaswet (algemene toelichting) voor een overzicht van de wezenlijke wijzigingen die werden aangebracht in de 40 aanbevelingen van de FAG door hun herziening in 2012 en in het Europese SWG/FT-stelsel door Richtlijn 2015/849, alsook naar de resultaten van de evaluatie van België door de FAG.
Doelstellingen
Met deze rubriek van de website van de NBB (de ‘SWG/FT-website’) worden twee doelstellingen nagestreefd:
- het verzamelen van alle relevante teksten inzake SWG/FT (wet, reglementen, Europese en internationale richtsnoeren, enz.), waarbij deze worden ingedeeld per thema om volledige, toegankelijke en regelmatig bijgewerkte informatie te verstrekken aan de financiële instellingen die onder de bevoegdheid van de Bank vallen, alsook aan het publiek, over de wettelijke en reglementaire verplichtingen van de voornoemde financiële instellingen inzake SWG/FT;
- het verduidelijken van de door de eventuele Bank geformuleerde aanvullende aanbevelingen en commentaar voor een correcte en effectieve toepassing van de bepalingen van de antiwitwaswet en van het antiwitwasreglement door deze financiële instellingen. In dit verband vervangt deze rubriek de circulaire CBFA_2010_09 van 6 april 2010 betreffende de waakzaamheidsplicht ten aanzien van het cliënteel, de voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor witwassen van geld en terrorismefinanciering, en voorkoming van de financiering van de proliferatie van massavernietigingswapens (volledig ingetrokken op 21 december 2018).
Methodologie
De structuur van de SWG/FT-website volgt zoveel mogelijk de structuur van de antiwitwaswet.
Bovenaan elke internetpagina wordt herinnerd aan en verwezen naar de passages van de antiwitwaswet en van het antiwitwasreglement van de NBB die relevant zijn voor de financiële instellingen die onder de toezichtsbevoegdheid van de NBB vallen, alsook de Belgische, Europese en internationale referentiedocumenten over het thema in kwestie. Vervolgens worden de eventuele aanvullende commentaar en aanbevelingen van de NBB gespecificeerd. Er zij benadrukt dat de memorie van toelichting van de antiwitwaswet van 18 september 2017, evenals van de wetten die deze achtereenvolgens hebben gewijzigd, reeds een groot aantal preciseringen bevat over de wijze waarop de bepalingen van die wet dienen te worden geïnterpreteerd, met het oog op de effectieve tenuitvoerlegging van deze bepalingen. De financiële instellingen wordt dus met klem verzocht deze memorie van toelichting te raadplegen (zie pagina 'Voornaamste referentiedocumenten'), ongeacht of deze al dan niet is aangevuld met commentaar en/of aanbevelingen van de NBB.
De SWG/FT-website werd in verschillende fases opgezet. Bij het publiceren van de website bevatte deze voor elk besproken thema ten minste de informatie vermeld in punt (i) van de doelstellingen hierboven. Sindsdien vult de NBB de verstrekte informatie geleidelijk aan met haar eventuele commentaar en aanbevelingen, naarmate ze deze aanneemt, voor de effectieve tenuitvoerlegging van de wettelijke en reglementaire verplichtingen (punt (ii) van de hierboven beschreven doelstellingen). Daarnaast werkt zij deze site bij telkens als zij dit noodzakelijk acht, met name om rekening te houden met de ontwikkeling van de normen en aanbevelingen van de bevoegde internationale instanties inzake SWG/FT, met het Europees en nationaal wettelijk en reglementair kader, met de interpretatie van de geldende regels, enz. Een overzicht van de updates op de site en een archief van de opeenvolgende versies ervan zijn beschikbaar in het tabblad ‘Opeenvolgende versies van de SWG/FTP-site’ onderaan de startpagina van de site.
Voor zover nodig wordt de aandacht gevestigd op het feit dat de aanpak van de NBB – waarbij op deze SWG/FT-website alle relevante teksten voor de financiële instellingen die onder haar toezichtsbevoegdheid vallen (wet, reglementen, voorbereidende werkzaamheden, Europese en internationale richtsnoeren, enz.) zijn verzameld die van toepassing zijn op het gebied van SWG/FT (zie de eerste doelstelling van deze website hierboven), naast haar eigen commentaar en aanbevelingen – louter pedagogisch en informatief van aard is. Wanneer één van die teksten op deze website niet is bijgewerkt of pas later wordt bijgewerkt, doet dit in voorkomend geval geen afbreuk aan de toepasbaarheid ervan op de financiële instellingen.
Voor zover nodig wordt er ook aan herinnerd dat andere beleidsdocumenten die niet aan bod komen in het kader van deze SWG/FT-website, toch relevant en van toepassing kunnen zijn (met name inzake audit, aandeelhouderschap, governance, uitbesteding, enz.). Deze website laat bovendien de bevoegdheden van de andere bevoegde autoriteiten inzake SWG/FT (CFI, FSMA, Thesaurie, FOD Economie, enz.) onverlet.