Doelstellingen, belangrijkste functies en activiteiten van het toezicht

Doelstellingen van het toezicht

De Nationale Bank van België heeft als doel een efficiënt en betrouwbaar financieel stelsel te handhaven en de rechten te beschermen van de verzekerden en de derden die bij de uitvoering van verzekeringsovereenkomsten betrokken zijn. In dit verband ziet zij toe op de naleving van regels en voorwaarden die van toepassing zijn op de activiteiten van de verzekeringsondernemingen.

De NBB baseert zich op verschillende benaderingen om haar financiële toezichtstaken uit te voeren.

Wat het macroprudentieel beleid betreft, bepaalt de wet van 25 april 2014 dat de NBB:

  • met name zorgt voor de opsporing, de beoordeling en de opvolging van de verschillende factoren en ontwikkelingen die de stabiliteit van het financiële stelsel kunnen aantasten;
  • door middel van aanbevelingen bepaalt welke maatregelen de diverse betrokken autoriteiten ten uitvoer zouden moeten leggen om bij te dragen tot de stabiliteit van het financiële stelsel als geheel, met name door de robuustheid van het financiële stelsel te versterken, door systeemrisico’s te voorkomen en door de gevolgen van een eventuele verstoring te beperken, en
  • met dat doel de onder haar bevoegdheid vallende maatregelen vaststelt.

Wat het microprudentieel beleid betreft, berust het toezichtssysteem dat op 1 april 2011 werd ingevoerd op twee pijlers (Twin peaks):

  • het toezicht op banken, verzekeringsondernemingen en andere financiële instellingen, dat aan de NBB is toevertrouwd;
  • het toezicht op de financiële markten en de consumentenbescherming, die onder de bevoegdheid vallen van de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA).

De NBB is dus verantwoordelijk voor het toezicht op de individuele financiële instellingen, wat het microprudentieel toezicht wordt genoemd, en voor het macroprudentieel toezicht, dat betrekking heeft op de goede werking van het financiële stelsel als geheel.

Het toezicht moet efficiënt en proactief zijn en vereist een kritische ingesteldheid, waarbij rekening wordt gehouden met de algemene marktdoelstellingen. Het gaat erom zo snel mogelijk de risico's te identificeren die een invloed zouden kunnen hebben op de belangen van de verzekeringnemers of de stabiliteit van het stelsel. De ondernemingen worden aangemoedigd om maatregelen te nemen om de geïdentificeerde risico's te beperken of de gevolgen ervan te minimaliseren. Indien nodig zullen deze maatregelen door de NBB worden opgelegd.

De NBB draagt ook bij aan de ontwikkeling van prudentiële regelgeving en onderhoudt een dialoog met de verschillende belanghebbenden.

Tot slot stimuleert de NBB de gezonde ontwikkeling van de bedrijvigheid, met inachtneming van het gelijke speelveld.

In totaal staan er ongeveer 80 verzekeringsondernemingen onder het toezicht van de NBB. Daarnaast zijn er op de Belgische markt ruim 50 bijkantoren actief van ondernemingen die in de Europese Economische Ruimte zijn gevestigd. Ten slotte hebben ruim duizend ondernemingen hun voornemen aangekondigd om verzekeringsproducten op de Belgische markt te brengen, onder het stelsel van de vrijheid van dienstverrichting. Deze zijn niet allemaal feitelijk actief op onze markt, en de premie-inkomsten uit hun activiteiten zijn niet extreem hoog. Voor bijkantoren en dienstverleners omvat het toezicht geen prudentiële aspecten.

Belangrijkste toezichtsfuncties

Het toezicht op de verzekerings- en herverzekeringsondernemingen is onderverdeeld in drie hoofdfuncties: het prudentieel beleid en de financiële stabiliteit, het toezicht op de verzekeringen, en de specifieke operationele functies die de inspecties ter plaatse omvatten.

De functie “prudentieel beleid en financiële stabiliteit” combineert regelgevende werkzaamheden en risicoanalyse. Deze functie is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van verzekeringsregelgeving, voor crisisbeheer en voor preventie. Ze voert stresstests en horizontale risicoanalyses uit en ontwikkelt prudentiële instrumenten en rapporteringstools.

De functie “toezicht op verzekeringen” bestaat uit drie afzonderlijke groepen. De eerste groep is bevoegd voor het basistoezicht op alle verzekeringsondernemingen die op de Belgische markt actief zijn. Deze groep, FLA (First Line Assessment), voert een eerstelijnsbeoordeling van de ondernemingen uit. Een tweede groep, LCS (Large Companies Supervision), voert het diepgaande toezicht op de grote ondernemingen uit, terwijl een derde groep, ILCS (International and Local Companies Supervision), dezelfde bevoegdheden heeft met betrekking tot internationale en lokale ondernemingen.

Binnen LCS en ILCS wordt het toezicht uitgeoefend door toezichtsteams bestaande uit een institutioneel analist, een financieel analist en een actuaris. Op die manier komen alle toezichtsdomeinen aan de orde. FLA verricht voor alle ondernemingen horizontale controles in de drie voormelde vakgebieden.

De operationele functie is gericht op de inspecties ter plaatse in verzekeringsondernemingen die onder het toezicht van de NBB staan, en biedt ondersteuning aan de prudentiële toepassingen. Deze functie valideert de interne modellen voor Solvency II en beoordeelt de waarderings- en risicomodellen voor de reglementaire kapitaalvereisten.

De belangrijkste bestaande of geplande toezichtsactiviteiten

In 2018 zal de nodige aandacht worden besteed aan de ondernemingen die het moeilijk hebben om te voldoen aan de vereisten van het nieuw prudentieel kader dat vastgelegd is in de wet van 13 maart 2016 op het statuut van en het toezicht op de verzekerings- of herverzekeringsondernemingen (de zogenaamde “controlewet verzekeringen”). Bovendien zullen de diensten die instaan voor het verzekeringstoezicht hun werkzaamheden met betrekking tot de tenuitvoerlegging van Solvabiliteit II voortzetten en verder onderzoeken in welke mate de verzekeringsondernemingen aan de nieuwe prudentiële vereisten voldoen.

Hiertoe zullen de volgende elementen zorgvuldig worden bestudeerd:

Herziening van Solvabiliteit II

De gedelegeerde Solvabiliteit II-verordening voorziet in een herziening van de standaardformule voor de berekening van het SCR tegen eind 2018. De Europese Commissie heeft de punten die moeten worden herzien, vastgesteld op basis van de reacties op de enquête naar het EU-regelgevingskader voor financiële diensten. De verschillende punten die moeten worden herzien, omvatten bijna alle modules van de standaardformule. Bij de herziening van Solvabiliteit II moeten ook alle gerelateerde richtlijnen en beleidslijnen worden bijgewerkt. Ook de bestaande instrumenten en procedures zullen moeten worden aangepast.

IAIS - Internationale kapitaalstandaarden (ICS)

De Bank neemt actief deel aan de besprekingen met de Internationale Vereniging van Verzekeringstoezichthouders (IAIS) over de convergentie van kapitaalstandaarden voor groepen, waarvan het uiteindelijke doel erin bestaat te komen tot één enkele internationale kapitaalstandaard waarmee vergelijkbare kapitaalresultaten kunnen worden bereikt in rechtsgebieden over de hele wereld.

IFRS 17

Op 18 mei 2017 publiceerde de International Accounting Standards Board (IASB) de boekhoudkundige IFRS 17-regels voor verzekeringsovereenkomsten, waarbij verzekeraars ongeveer drieënhalf jaar de tijd krijgen om zich aan te passen aan deze revolutie in de boekhoudpraktijken. De Bank zal de verzekeringssector blijven helpen met de tenuitvoerlegging van deze standaard.

Brexit

Op 29 maart 2017 stelde het Verenigd Koninkrijk de Europese Raad in kennis van zijn voornemen om uit de Europese Unie te treden. Deze uittreding zal plaatsvinden op de datum van inwerkingtreding van een uittredingsovereenkomst of, bij gebreke daarvan, twee jaar na de kennisgeving, namelijk op 30 maart 2019. De Bank zal haar analyse van de gevolgen van de brexit voor de Belgische verzekeringsmarkt in 2018 voortzetten.

Stresstests

De Bank zal de robuustheid van de solvabiliteitspositie van de ondernemingen beoordelen door deel te nemen aan de Insurance Stress Tests die voor heel Europa zijn ontwikkeld door de Europese Autoriteit voor Verzekeringen en Bedrijfspensioenen (EIOPA).

Horizontale analyses

De Bank stelt elk jaar specifieke indicatoren vast voor de horizontale analyses die haar in staat stellen uitschieters te identificeren en de nodige maatregelen op te leggen. De analyse van de liquiditeits- en renterisico’s zal in 2018 worden voortgezet. Dit jaar zullen er ook horizontale analyses worden ontwikkeld voor de kwaliteit van het eigen vermogen, verwevenheid, het beleggingsbeleid ten aanzien van intragroepsverrichtingen en de risicobereidheid. In 2017 voerde de Bank een gedetailleerde evaluatie van verschillende ORSA-verslagen uit. Als gevolg daarvan werden een aantal punten van de ORSA-circulaire bijgewerkt, zoals de dekking van de soevereine risico’s of de stresstests. De Bank zal controleren hoe de verzekeringsondernemingen zich hebben aangepast aan deze nieuwe vereisten.

Opkomende risico’s – Klimaatverandering, Insurtech en Cyberbeveiliging

De Bank beoordeelt hoe de verzekeringssector momenteel wordt beïnvloed en in de toekomst zou kunnen worden beïnvloed door de klimaatverandering, en evalueert de toezichtsmaatregelen om de daaruit voortvloeiende uitdagingen aan te pakken.

Ze blijft de ICT-innovaties volgen aangezien deze essentieel zijn voor de bedrijfsactiviteiten van de verzekeringsondernemingen. Vaak moeten de werkmethoden van de verzekeringsondernemingen ingrijpend worden veranderd om deze technologieën ten volle te kunnen benutten en om ervoor te zorgen dat de verzekeringsondernemingen ondanks de concurrentiedruk kunnen voortbestaan.

De Bank blijft de cyberbeveiligingsrisico’s monitoren in het licht van de groeiende bezorgdheid hierover in alle sectoren van de wereldeconomie. Cyberbeveiligingsincidenten kunnen bij verzekeraars afbreuk doen aan hun vermogen om zaken te doen, de bescherming van commerciële en persoonsgegevens aantasten en het vertrouwen in de sector ondermijnen.