Wat verandert er door de toetreding van Kroatië tot het eurogebied?
Wat verandert er voor de Belgische burgers?
Als je houdt van de Kroatische kust, de nationale parken en eilanden zal je blij zijn: je kan er voortaan alles in euro betalen, zonder wisselkoerskosten. Je zal ook eenvoudiger prijzen kunnen vergelijken aangezien ze in euro zullen worden uitgedrukt.
Heb je nog kuna’s?
Je kan die in Kroatië nog tot 15 januari 2023 gebruiken of tot 31 december 2023 omwisselen bij de banken en postkantoren. Je munten zal je daarna alleen nog bij de Nationale Bank van Kroatië (Hrvatska narodna banka) kunnen omwisselen. Als je niet van plan bent naar Kroatië terug te keren, kun je van 1 tot 28 februari 2023 je biljetten gratis bij de nationale centrale banken van de eurolanden omwisselen. Lees meer over de gratis omwisseling van Kroatische kuna-bankbiljetten aan onze loketten in Brussel.
Wat verandert er voor de Belgische economie, haar ondernemingen en financiële instellingen?
De Belgische economie is weinig aan de Kroatische economie blootgesteld. Kroatië behoort namelijk niet tot de belangrijkste handelspartners van België en de Belgische banken hebben geen deelnemingen in de belangrijkste Kroatische financiële instellingen. Maar nu het wisselkoersrisico wegvalt, kunnen Belgische ondernemingen makkelijker producten of diensten uitvoeren naar Kroatië en er investeren, zeker omdat Kroatië relatief gezien een van de grootste ontvangers van Europees geld is en van het Europese herstelplan NextGenerationEU.
Wat verandert er voor de Kroatische economie?
Kroatische ondernemingen krijgen zonder wisselkoersrisico toegang tot de eenheidsmarkt, in het bijzonder de markten van de eurolanden. Kroatische toeristen kunnen Brussel bezoeken zonder wisselkoerskosten en zien de prijzen in euro uitgedrukt bij het shoppen. De Kroatische banken treden toe tot de Europese bankenunie. Zo wordt de Europese Centrale Bank (ECB) verantwoordelijk voor het rechtstreekse toezicht op acht belangrijke financiële instellingen.
Studies hebben uitgewezen dat elke stap, zoals toetreding tot het eurogebied en Schengen, integratievoordelen oplevert.
Ruim de helft van de goederen die Kroatische bedrijven uitvoeren, hebben het eurogebied als bestemming en bijna 60 % van de Kroatische invoer is afkomstig uit het eurogebied. Met de toetreding tot het eurogebied en Schengen vereenvoudigt de handel tussen Kroatië en de eurolanden en de Kroatische ondernemingen zullen nog meer worden geïntegreerd in de waardeketens van de Europese monetaire unie. Studies hebben namelijk uitgewezen dat elke stap, zoals toetreding tot het eurogebied en Schengen, integratievoordelen oplevert. Kroatië is weliswaar armer dan de andere landen van het eurogebied, maar door meer integratie zal het zich kunnen versterken en aanpassen aan de andere lidstaten die de euro hebben aangenomen.
Al tijdens de overgangsperiode naar de euro is het renteverschil tussen Kroatische obligaties en effecten uit andere landen van het eurogebied afgenomen. Hierdoor konden Kroatische overheden, bedrijven en gezinnen zich goedkoper financieren, wat de investeringen en het groeipotentieel ten goede kwam. Het besluit van de Raad van de EU in juli 2022 om Kroatië te laten toetreden tot het eurogebied leidde er in de zomer toe dat de drie belangrijkste ratingbureaus de kredietwaardigheid van Kroatië verhoogden. Nu Kroatië toegang krijgt tot een brede waaier aan mogelijkheden in euro voor zijn financiering, kan het zijn investeerdersbasis diversifiëren en zijn toegang tot de financiële markten uitbreiden. Kroatië zou zich ook tegen lagere kosten moeten kunnen financieren en/of met een beter risicobeheer.
Wat verandert er voor het eurogebied?
Het eurogebied breidt uit: bovenop de 345 miljoen bestaande gebruikers van de euro komen er nog eens 4 miljoen bij. Met elk nieuw land staat de Europese monetaire unie sterker op de internationale markten en neemt de internationale rol van de euro toe.
Wat verandert er voor de Nationale Bank van België en de organisatie van het Eurosysteem?
De toetreding van Kroatië tot het eurogebied verandert weinig aan de organisatie van het Eurosysteem en bijgevolg van de Bank. Enerzijds is het mogelijk dat de gouverneur van de NBB in meer vergaderingen geen stemrecht heeft in vergelijking met vroeger, toen de Europese Monetaire Unie maar 19 landen telde. Dat komt door het rotatiesysteem van de zetels in de Raad van Bestuur dat sinds 2015 geldt voor alle kleine landen van het eurogebied. Dit aspect is eerder symbolisch, omdat de besluiten hoofdzakelijk bij consensus worden genomen. Anderzijds zal het aandeel van de samengevoegde inkomsten uit monetaire beleidsactiva en -passiva waarop de NBB recht heeft iets kleiner worden (slechts 0,03 procentpunt).
Waarom en hoe werd de Kroatische kandidatuur aanvaard?
Het besluit om Kroatië te laten toetreden werd genomen door de Raad van de EU. Het is dus een politiek besluit. Maar het is gebaseerd op een analyse die is uitgewerkt in twee periodieke verslagen over de opname van EU-landen die niet tot het eurogebied behoren, het ene opgesteld door de Europese Commissie (EC) en het andere door de ECB.
De conclusie in deze verslagen was dat Kroatië voldeed aan de economische criteria voor het lidmaatschap, namelijk de zogenaamde nominale criteria van Maastricht: een stabiele inflatie, gezonde en houdbare overheidsfinanciën, een wisselkoers die gedurende twee jaar binnen de ruime toegelaten schommelingen van het Europees monetair stelsel bleef, en een langetermijnrente die niet te veel afwijkt van die van de landen met een lage inflatie. Het renteverschil tussen Kroatië en de goed presterende landen van het eurogebied houdt namelijk een risico in van toekomstige valutadepreciatie door een verschil in de verwachte prijsontwikkelingen of een risico van wanbetaling op de overheidsschuld. Wat de overheidsfinanciën betreft, waren de rekeningen in 2019 vóór de pandemie in evenwicht en lag het tekort door de pandemie in 2020 onder de referentiewaarde van 3 % van het bbp in 2021. Bovendien wordt sinds maart 2020 geen enkele nieuwe lidstaat meer gestraft in het kader van de zogeheten procedure bij buitensporige tekorten. De Europese autoriteiten besloten namelijk als gevolg van de uitzonderlijke onzekerheid, eerst door de pandemie en vervolgens door de oorlog in Oekraïne, de ontsnappingsclausule te activeren. Dat is een mogelijkheid wat het stabiliteits- en groeipact voorziet.
In de verslagen van de EC en de ECB stond ook dat Kroatië voldoet aan de wetgevingscriteria, waaronder de mate van onafhankelijkheid van de centrale bank en het verbod op monetaire financiering van tekorten. Op economisch vlak worden andere elementen in aanmerking genomen zoals het al dan niet aanwezig zijn van macro-economische of structurele onevenwichtigheden in de vorm van geaccumuleerde tekorten op de lopende rekening (sterk negatieve netto internationale investeringspositie), kostenconcurrentievermogen, particuliere schuld (gezinnen en ondernemingen), vastgoedprijzen, gezondheid van de banksector, arbeidsmarkt, ... De EC concludeerde in een in mei 2022 gepubliceerd diepgaand landenonderzoek dat er in Kroatië geen sprake meer is van macro-economische onevenwichtigheden.
Tegen 2026 zijn nog aanzienlijke hervormingen gepland als tegenprestatie voor de 6,3 miljard euro aan subsidies die Kroatië van de EU zal ontvangen.
De goede economische prestaties van Kroatië zijn het resultaat van een lange voorbereiding en structurele hervormingen, die mede mogelijk werden gemaakt door het vooruitzicht op de toetreding tot het eurogebied. Tegen 2026 zijn nog aanzienlijke hervormingen gepland als tegenprestatie voor de 6,3 miljard euro aan subsidies die Kroatië van de EU zal ontvangen in het kader van de herstel- en veerkrachtfaciliteit (bijna 10 % van het geraamde bbp voor 2022). De afgelopen maanden omvatten deze hervormingen onder meer de activering van beleidsmaatregelen voor de arbeidsmarkt en de vrijwillige fusie van lokale overheidsdiensten.
