Geld lenen bij de Nationale Bank: hoe doe je dat?
Wanneer jij een lening aangaat voor de aankoop van een huis, dan vraagt je bank om een waarborg, meestal een hypotheek op je huis. Die waarborg geeft de bank de zekerheid dat ze haar geld kan recupereren mocht jij je lening niet terugbetalen. Als banken geld willen lenen bij de Nationale Bank van België (NBB) gebeurt precies hetzelfde: de NBB vraagt hen waarborgen te geven.
Een waaier aan waarborgen
Precies hetzelfde? Niet helemaal, want de NBB aanvaardt geen hypotheken als waarborg. Wat de NBB wél aanvaardt als waarborg kunnen we opdelen in twee grote klassen: marktinstrumenten en niet-marktinstrumenten.
Marktinstrumenten zijn producten die genoteerd worden op de beurs. Een goed voorbeeld hiervan zijn obligaties. Mogen alle marktinstrumenten als waarborg gebruikt worden bij de NBB? Absoluut niet! Er zijn een hele reeks strikte voorwaarden. Om het gemakkelijker te maken voor de banken houdt de NBB (samen met de andere nationale banken van het eurogebied) een lijst bij van alle marktinstrumenten die ze als waarborg mogen gebruiken. Vandaag staat de teller op 25.870.
De tweede groep van waarborgen zijn de niet-marktinstrumenten. Het gaat daarbij voornamelijk om bankleningen (concreet zijn dit leningen die banken toekennen aan de overheid en bedrijven). Onder de juiste voorwaarden kunnen die bankleningen ook als waarborg aan de NBB gegeven worden.
En hoeveel geld krijgt een bank nu?
Wanneer een bank naar de NBB stapt met de juiste waarborgen en een lening vraagt, blijft voor haar één belangrijke vraag: hoeveel geld kan ik nu lenen? Om dat te bepalen, berekent de NBB de waarde van de gegeven waarborgen. Daarbij maakt ze een verschil tussen marktinstrumenten en niet-marktinstrumenten. De waarde van alle toegelaten marktinstrumenten wordt dagelijks herberekend op Europees niveau. Voor de niet-marktinstrumenten bepaalt de NBB die waarde zelf, iedere dag opnieuw, voor alle bankleningen die als waarborg werden gegeven.
Hulp van notaris
In de vorige paragraaf zijn we heel kort door de bocht gegaan. Wat betekent dat precies als “een bank naar de NBB komt met waarborgen” en wat gebeurt er op dat moment allemaal?
Opnieuw kunnen we hier de vergelijking maken met ons eerste voorbeeld waarbij jij naar de bank gaat voor een lening en een hypotheek als waarborg geeft. In dat voorbeeld wordt een notaris ingeschakeld om de hypotheek te formaliseren en in een centraal register bij te houden. Bij kredietverlening door de NBB gebeurt er iets gelijkaardigs. Als een bank met marktinstrumenten als waarborg naar de NBB komt, komt er echter geen notaris aan te pas, maar wel de Central Securities Depositories (CSD’s). Die houden bij wie welke marktinstrumenten bezit. Wanneer een bank één van haar marktinstrumenten als waarborg aan de NBB geeft, meldt ze dat aan de CSD die verantwoordelijk is voor het beheer van dat bewuste marktinstrument. Vervolgens bevestigt de betrokken CSD dit aan de NBB. Zo bewaakt een neutrale tegenpartij de marktinstrumenten die als waarborg aan de NBB worden gegeven.
Bij de niet-marktinstrumenten zoals bankleningen werkt het anders. Er is namelijk geen neutrale tussenpersoon die dat type waarborgen beheert. Daardoor is er in dit proces een rechtstreekse relatie tussen bank en NBB. De afwezigheid van een neutrale tussenpersoon zorgt voor extra risico’s, waardoor de NBB extra controles zal doen. Bankleningen als waarborg zijn voor de NBB dan ook een intensiever proces dan marktinstrumenten.
Als het fout loopt
Iedereen die geld uitleent, hoopt het ooit terug te krijgen. De financiële wereld leeft echter niet op hoop en werkt daarom met waarborgen.
Iedereen die geld uitleent, hoopt het ooit terug te krijgen. De financiële wereld leeft echter niet op hoop en werkt daarom met waarborgen. Als een tegenpartij een lening niet kan terugbetalen, dan worden haar waarborgen verkocht en krijgt de NBB het geleende geld op die manier terug.
Dit extreme scenario hebben we sinds de grote financiële crisis van 2008 in België niet meer meegemaakt en onze collega’s van financieel toezicht doen er alles aan om zo’n rampscenario te vermijden. Maar mocht het ooit opnieuw zo ver komen, dan zorgt het dagelijkse goede beheer van de waarborgen ervoor dat de financiële positie van de NBB beschermd wordt.
