Een zwarte lijst met goede bedoelingen
In 2021 werden in totaal 1,252 miljoen nieuwe kredieten geregistreerd. Dat is een stijging met 2,3 % tegenover 2020, maar toch nog altijd 13,5 % minder dan in de jaren vóór de COVID-19-pandemie.
Voor 145 000 hypothecaire kredieten werd in de loop van 2020 een betalingsuitstel geregistreerd. De overheid en de kredietgevers boden die mogelijkheid onder bepaalde voorwaarden aan wie financieel zwaar werd getroffen door COVID-19.
"Sta ik op jullie zwarte lijst?"
Als je je krediet correct terugbetaalt of het tekort op je bankrekening op tijd aanzuivert, merk je weinig of niets van het bestaan van de Centrale voor Kredieten aan Particulieren. Dat verandert wanneer je een betalingsachterstand oploopt en een brief van de Nationale Bank ontvangt met de melding dat je geregistreerd werd als wanbetaler. In de volksmond klinkt het dan dat onze centrale bank je ‘op de zwarte lijst’ heeft geplaatst. Dat is eigenlijk niet helemaal waar, want in de praktijk is het de kredietgever die dat doet. Die kan dat natuurlijk niet zomaar doen, maar moet daarbij strikt vastgelegde wettelijke regels volgen. Heb je een betalingsachterstand van enkele weken, dan kom je niet op de lijst terecht, maar wel wanneer je langer in gebreke blijft (en dat kan soms al vanaf één maand). Belangrijk is dat de kredietgever je niet zomaar als wanbetaler kan melden zonder je eerst op de hoogte te brengen en je eerst aan te manen om toch te betalen. Ook als eigenaar van een ‘slapende’ bankrekening kun je trouwens aan het register worden toegevoegd als die rekening in het rood gaat, bijvoorbeeld door de aanrekening van kosten, en die niet wordt aangezuiverd.
In de volksmond klinkt het dat onze centrale bank je ‘op de zwarte lijst’ heeft geplaatst. Dat is eigenlijk niet helemaal waar, want in de praktijk is het de kredietgever die dat doet.
Eind 2021 stonden in totaal 291 158 personen of 4,7 % van het totale aantal kredietnemers in het register van wanbetalers. Samen zijn die goed voor 415 791 betalingsachterstallen of 3,97 % van het totale aantal geregistreerde kredieten. Omdat kredietverleners de Kredietcentrale van de Nationale Bank verplicht moeten consulteren bij elke kredietaanvraag, is de kans groot dat wie op de lijst staat in de praktijk moeilijker of misschien zelfs helemaal geen nieuwe kredieten zal kunnen afsluiten.
Zelfbescherming
De omschrijving ‘zwarte lijst’ – die door de Nationale Bank zélf trouwens nooit wordt gebruikt in haar communicatie - heeft een wat negatieve bijklank. Nochtans is het een lijst die tot stand is gekomen met goede bedoelingen, namelijk om te vermijden dat mensen zich steeds dieper in de schulden steken zonder dat ze die kunnen afbetalen. Om bijvoorbeeld te verhinderen dat een wanbetaler een krediet bij bank Y gaat afsluiten om een eerdere lening bij bank X te kunnen terugbetalen. Met andere woorden: wie op de lijst terechtkomt, wordt een beetje tegen zichzelf beschermd. De voorbije vijf jaar daalde het aantal betalingsachterstanden jaar na jaar. En dat ondanks de covidcrisis. Ja, dat is goed nieuws.
Maar al te vaak richten mensen zich tot de Nationale Bank om hun naam te laten schrappen van de lijst van wanbetalers. Een groot misverstand, want de Bank kan enkel handelen na een tussenkomst van de kredietverlener.
Wie zijn betalingsachterstand aanzuivert, wordt na één jaar van de lijst van wanbetalers gehaald. Ook dat gebeurt enkel na een melding door de kredietgevers, die de Centrale verplicht moeten informeren wanneer iemand zijn achterstand heeft terugbetaald. Hierover bestaat in de samenleving een groot misverstand, want maar al te vaak richten mensen zich tot de Nationale Bank om hun naam te laten schrappen, omdat ze niet weten dat de Bank enkel kan handelen na een tussenkomst van de kredietverlener.
De homepage van de Centrale is een van de belangrijkste en meest populaire pagina’s op deze website. Kredietgevers consulteerden de Centrale vorig jaar maar liefst 14,2 miljoen keer. Op een gemiddelde werkdag zijn er al snel een kleine 30 000 raadplegingen. Ook heel wat particulieren zoeken informatie over zichzelf op. Vorig jaar deden 727 056 mensen dat. In 95 % van de gevallen gebeurde dat online met behulp van een elektronische identiteitskaartlezer of via de ‘itsme’-applicatie.
Wil je hierover nog meer weten? Lees dan het jaarverslag van de Centrale voor kredieten aan particulieren met alle kerncijfers!
