Een en al oor
Reality check
Economische analyse en onderzoek is een van de kerntaken die de NBB vervult. Met onze analyses informeren we de beleidsmakers, maar even goed houden we het grote publiek op de hoogte via onze publicaties of voordrachten. Als economen gebruiken we voor die analyses in eerste instantie macro-economische data en modellen, maar daarna is het tijd voor een reality check! Onder meer regelmatige contacten met de bedrijfswereld (‘business intelligence’) leveren ons nuttige info op waarmee we onze analyses en voorspellingen aftoetsen.
Officiële macro-economische statistieken zijn maar met enige vertraging beschikbaar en geven dus geen beeld van de economie ‘van vandaag’.
De input van bedrijven helpt ons om snel zicht te krijgen op de huidige economische toestand. Dat is belangrijk wanneer de onzekerheid hoog is of als de economische cyclus een mogelijk keerpunt bereikt. Officiële macro-economische statistieken zijn namelijk maar met enige vertraging beschikbaar en geven dus geen beeld van de economie ‘van vandaag’. Zo was het bij de uitbraak van de coronapandemie cruciaal om de impact van de gezondheidsmaatregelen snel en accuraat te bepalen, zodat de beleidsmakers een correct beeld kregen van de economische situatie. Wachten op de eerste officiële statistieken was op dat moment geen optie.
Daarnaast helpt de informatie die bedrijven ons bezorgen ook om hun beslissingsproces en reactie op schokken beter te begrijpen. Zo kunnen we onze voorspellingen nog beter maken.
Getting in touch
De NBB verzamelt ‘business intelligence’ via diverse kanalen:
Enquêtes
De meest traditionele contacten met de bedrijfswereld verlopen via enquêtes. Al bijna 70 jaar lang voert de NBB elke maand een enquête uit bij ongeveer 3000 ondernemingen om te achterhalen hoe zij de economische toestand zien, aan de hand van vragen over onder meer productie, orderboekjes, werkgelegenheid en prijzen. Daarbij peilen we zowel naar de recentste ontwikkelingen en de huidige situatie als naar de trends die ze verwachten. De resultaten worden gepubliceerd in de vorm van een nettobalans van het percentage positieve en negatieve antwoorden[1].
Het belangrijkste voordeel van deze enquêtes is dat de gegevens snel beschikbaar zijn op een vast tijdstip: net voor het einde van elke maand. De gegevens hebben daardoor een signaalfunctie: ze leveren vaak al een eerste indicatie van een keerpunt in de economie, lang voordat de officiële statistieken beschikbaar zijn. Daarnaast bieden de enquêtes ook bijkomende informatie die niet te vinden is in traditionele statistieken. Denk bijvoorbeeld aan de vragen over de bezettingsgraad van het productievermogen (en de eventuele belemmeringen voor productie), die ons iets zeggen over krapte op de arbeidsmarkt of knelpunten in de toeleveringsketens. Doordat de vragenlijst en de methodologie van de enquête geharmoniseerd zijn op Europees niveau, kunnen de resultaten ervan bovendien eenvoudig worden vergeleken tussen verschillende lidstaten.
Een minpuntje van de enquêtes is dat de geharmoniseerde methodologie niet altijd ruimte laat voor flexibiliteit. We kunnen de vragenlijst niet zomaar aanpassen naargelang de actualiteit.
Een minpuntje is dat de geharmoniseerde methodologie niet altijd ruimte laat voor flexibiliteit. We kunnen de vragenlijst niet zomaar aanpassen naargelang de actualiteit. Verder kunnen de cijfers (nettobalansen) die voortkomen uit de enquêtes snel worden verwerkt, maar bieden ze ons geen anekdotes of verhaallijnen. Tot slot gaat de enquête al enige tijd gebukt onder een dalende responsgraad: steeds minder bedrijven zijn bereid om eraan deel te nemen.
[1] Voor meer algemene en methodologische informatie rond de NBB-enquêtes, verwijzen we graag naar https://www.nbb.be/nl/statistieken/opinie-enquetes
Ontbijtmeetings
Tweemaal per jaar schuift een tiental CEO’s uit diverse bedrijfstakken mee aan tafel voor een informele ontbijtmeeting met de gouverneur, Pierre Wunsch. Na een korte inleidende presentatie van onze kant, geven de CEO’s in deze vertrouwelijke omgeving hun eigen inschatting over de economische situatie, de vooruitzichten, opportuniteiten en uitdagingen. Ze kunnen daarbij vrij spreken en hun eventuele bezorgdheden uiten.
De vergadering met de CEO’s is gericht op het verzamelen van verhalen, niet van cijfers.
De vergadering met de CEO’s is gericht op het verzamelen van verhalen, niet van cijfers. Er wordt een korte samenvatting gemaakt die wordt gedeeld met de deelnemende CEO’s en de collega’s binnen het Economics and Research Department van de NBB. De groep deelnemende CEO’s is erg klein en varieert. Daarom gebruiken we de verkregen informatie niet als algemene economische indicator of om een vergelijking over de tijd te maken.
Deze meer ‘verhaalmatige’ aanpak biedt wel een uitstekende gelegenheid om nieuwe trends of structurele wijzigingen op te pikken en dient als back-up (of net als confrontatie) voor het economische verhaal dat hoort bij de NBB’s macro-economische vooruitzichten. Zo werd na de piek van de COVID-19-pandemie eerst een grote daling van de tewerkstelling verwacht. De meerderheid van de CEO’s vertelde ons tijdens de meeting van mei 2021 evenwel dat ze al snel weer op zoek zouden gaan naar nieuwe werknemers, maar dat de arbeidsmarkt erg krap was. Die informatie werd later bevestigd door andere bronnen: de werkgelegenheid bleek sterk te groeien in 2021 en de Eurostat-indicator met de vacaturegraad[2] bereikte ongeziene niveaus in de tweede helft van dat jaar.
[2] De vacaturegraad is gelijk aan het aantal openstaande vacatures ten opzichte van het totale aantal arbeidsplaatsen.
Ontbijtmeeting 16 november 2022
Onze recentste CEO-ontbijtmeeting dateert van 16 november. In dit kaderstuk geven we een voorsmaakje van de inzichten die de 9 CEO’s met zich mee brachten:
- (Vooral multinationale) bedrijven zijn bezorgd over de impact van loonkoststijgingen (uneven playing field).
- Bedrijven vrezen een negatieve langetermijnimpact op investeringen en aanwervingen in België als gevolg van de competitiviteitskloof.
- Deelnemers melden, meer structureel gezien, een hoge mate van complexiteit om zaken te doen in België.
- Bedrijven lijken minder bezorgd over de energieprijzen, maar een aantal plant maatregelen om de energie-afhankelijkheid te verminderen. Het wordt erkend dat dit een proces is dat tijd vergt.
- Tekorten langs aanbodzijde en bottlenecks bij de aanvoer zijn minder belangrijk geworden.
- Een toename van de productiviteit wordt gezien als de oplossing om het hoofd te bieden aan hogere loonkosten. Voor bedrijven in de verwerkende nijverheid kan dit bereikt worden via automatisering, maar dat vraagt extra investeringen. Voor de dienstenbedrijven kan dit enkel bereikt worden door hogere werkdruk.
- Kostentoenames kunnen maar gedeeltelijk worden doorberekend aan de consument en de CEO’s vrezen de uitholling van hun rentabiliteit, die verdere waardecreatie in de Belgische markt onder druk zet.
- De arbeidsmarkt blijft krap en bedrijven hebben het nog steeds moeilijk om de juiste talenten aan te trekken.
- Op de huizenmarkt is er veel vraag naar nieuwe en energie-efficiënte woningen; voor die woningen wordt alvast geen prijscorrectie verwacht.
Economische relaties
Een kleine groep van NBB’ers werkt aan het uitbouwen van economische relaties met onder meer[3] de bedrijfswereld. Door het opzetten en onderhouden van netwerken en informele contacten verzamelt ze nuttige info over de economie. Tegelijk zet ze de transparantie, toegankelijkheid en accountability van de NBB in de markt en verhoogt ze haar zichtbaarheid bij de ondernemingen. Dat gebeurt onder meer via de regelmatige organisatie van regionale events, waar de gouverneur of onze directeurs de NBB-analyses voorstellen aan het grote publiek.
Deze collega’s onderhouden verder nauwe contacten met sectorfederaties, kamers van koophandel en andere bedrijfsorganisaties, maar ook met individuele bedrijven via ontmoetingen met bestuursleden. Hoewel deze face-to-facegesprekken een belangrijk nadeel van de enquêtes omzeilen (het gebrek aan context, anekdotes of verhaallijnen), is deze manier van informatie verzamelen duidelijk meer tijdsintensief en dus beperkt tot kleinere aantallen.
[3] De entiteit Economische Relaties staat in contact met talrijke stakeholders: overheid en overheidsinstellingen, media, onderwijs, deskundigen, operationele partners zoals de instellingen onder toezicht van de NBB, toekomstig personeel en het grote publiek.
Ad-hoc-enquêtes
Daarnaast voeren we momenteel nog ad-hoc-enquêtes uit in samenwerking met verschillende sectorfederaties. Die samenwerking stamt voort uit de covidperiode, toen er binnen de Economic Risk Management Group (ERMG) elke week enquêtes werden gehouden om continu de impact op de economie te monitoren. Naarmate de pandemie aan kracht verloor, verdween ook de nood aan een wekelijkse update. De samenwerking tussen de NBB en de sectorfederaties was echter nuttig gebleken en dus werd het netwerk niet volledig ontmanteld. Telkens de nood aan tijdige informatie hoog is, sturen we ad-hoc-enquêtes uit. Zo peilden we in november 2021 naar de impact van de knelpunten in de aanvoerlijnen, bevroegen we in april 2022 de bedrijven naar de gevolgen van de oorlog in Oekraïne en polsten we in september 2022 naar het effect van de gestegen inputkosten. De resultaten van deze enquêtes werden door diverse media gepubliceerd. Een bewijs van hun relevantie.
Naast deze initiatieven staat de NBB ook altijd open voor vragen – naar informatie of cijfers – en krijgen we regelmatig het verzoek om onze economische analyses en vooruitzichten te komen presenteren. Zo zijn mijn collega’s en ikzelf vaak terug te vinden op events van belangrijke federaties en verenigingen.
O ja, we starten momenteel ook een nieuw project op, waarbij we met diverse bedrijfsleiders spreken. Naast onze Business Cycle Monitor is er nog plaats voor een ander ‘boekje’, waarin we wat dieper kunnen ingaan op de economische situatie in de belangrijkste bedrijfstakken en de verschillende regio’s van het land. Meer info volgt – hopelijk! –in 2023…
