Prijsbepaling in het eurogebied: inzichten van het PRISMA-onderzoeksnetwerk

Het onderzoeksnetwerk PRISMA (Price-Setting Microdata Analysis Network) dat werd opgericht door het Europees Stelsel van Centrale Banken (ESCB) heeft gedetailleerde prijsgegevens verzameld en geanalyseerd om de kennis over prijszetting door ondernemingen in het eurogebied te vergroten. Een van de voornaamste informatiebronnen voor het netwerk zijn de maandelijkse microgegevens waarop de consumentenprijsindex is gebaseerd. De nationale instituten voor statistiek van België, Duitsland, Frankrijk, Griekenland, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Oostenrijk, Slowakije en Spanje verstrekten deze gegevens aan de nationale centrale bank van hun land. De elf landen zijn goed voor ongeveer 90 % van de HICP van het eurogebied.

Een van de onderzoeksprojecten binnen PRISMA (Gautier et al., 2022) berekende met behulp van een geharmoniseerde methode voor elk land het percentage prijsveranderingen binnen gedetailleerde productcategorieën en de omvang van deze prijsstijgingen en -dalingen. Per maand verandert gemiddeld 12 % van alle prijzen in het eurogebied. In de Verenigde Staten worden prijzen vaker aangepast (19 %) dan in het eurogebied. In de Verenigde Staten zijn echter meer solden en promoties. Als deze buiten beschouwing worden gelaten, zijn de resultaten vergelijkbaar voor beide economieën.

Prijsstijgingen komen vaker voor dan prijsdalingen. Ongeveer een derde van alle prijswijzigingen zijn dalingen, maar deze zijn gemiddeld groter qua omvang (een omvang van 13 % tegen 10 % voor prijsstijgingen).

De meeste prijsaanpassingen vinden plaats in januari. Deze bevinding kan niet volledig worden verklaard door solden en promoties. De prijzen voor diensten in het bijzonder worden veel vaker aangepast in januari.

De frequentie en omvang van prijsveranderingen verschillen sterk van sector tot sector. Elke maand verandert bijvoorbeeld 6 % van de prijzen voor diensten, terwijl dit cijfer 31 % bedraagt voor niet-bewerkte voedingsmiddelen.

Naast consumentenprijzen, bestudeert PRISMA ook producentenprijzen. Deze hebben kleinere, maar frequentere prijsaanpassingen. PRISMA kijkt ook naar het jaar 2020 waarin de pandemie uitbrak. De consumptie werd noodgedwongen aangepast en in sommige landen steeg het aantal prijsaanpassingen.