De meteorologische term 'nowcasting' is de afgelopen zes jaar alsmaar populairder geworden in de economie, nadat statistische methoden erin waren geslaagd om het samenspel tussen beoordeling en deskundige kennis bij de berekening van eerste ramingen van de economische bedrijvigheid te formaliseren. In tegenstelling tot gebruikers van nowcasting in de meteorologie, die zich voor hun beslissingen baseren op het huidige weer en op de voorspellingen voor de komende nul tot zes uur, dienen de voor het economisch beleid verantwoordelijke instellingen belangrijke beslissingen te nemen zonder de economische situatie rechtstreeks te kunnen observeren, maar wel op basis van gedeeltelijke informatie over het huidige en de afgelopen paar kwartalen. In dit artikel staat nowcasting voor de raming van de bbp-groei over de afgelopen paar kwartalen samen met een eerste beoordeling van de huidige en toekomstige economische situatie.

Het hier beschreven nowcastingmodel verschaft een gezamenlijke voorstelling van de economieën van het eurogebied en van België waarin de binnen een kwartaal gepubliceerde gegevens worden gebruikt als een input om onze beoordeling van de bbp-groei in realtime bij te stellen. De opeenvolging van de publicaties is bepaald door de kalender van de verschillende instellingen, die hun gegevens niet gelijktijdig publiceren. In tegenstelling tot de situatie waarin voorspellingen worden herzien wegens een gewijzigd oordeel van de deskundigen of updates van univariate modellen, maakt de formele benadering van dit model het mogelijk de herziening van voorspellingen uit te splitsen in termen van wat nieuw is ten opzichte van de oorspronkelijke voorspelling. Dat wil zeggen dat het model het 'nieuwe', dat impliciet in elke macro-economische publicatie aanwezig is, identificeert en automatisch bepaalt hoeveel gewicht dat zal hebben bij de bijstelling van de bbp-groeiramingen. Opmerkelijk is dat dat gewicht wordt bepaald door de kwaliteit en de tijdigheid van de gegevenspublicaties, waardoor wordt vermeden dat men informatie kiest die eigen overtuigingen bevestigt.

De empirische resultaten benadrukken het belang van enquêtegegevens zoals de door de Nationale Bank van België samengestelde producentenvertrouwensindex. Vooral de publicatie met betrekking tot de eerste maand van elk kwartaal speelt een belangrijke rol bij het bijstellen van de bbp-groeiverwachtingen. Andere indicatoren met een grote impact op de groeiprognoses zijn de publicatie door Markit Economics van de PMI (verwerkende nijverheid) voor het eurogebied, de driemaands Euribor en de huizenprijzen in België, die hoofdzakelijk blijken bij te dragen wat de lange termijn betreft. Dit strookt met de bevinding dat, drie maanden vóór de publicatie van de Belgische flashraming, de nowcast even accuraat blijkt te zijn als de flashraming zelf. Het artikel gaat verder dan de literatuur in de verwerving van het inzicht of het belang van enquêtegegevens op het conto van hun tijdigheid dan wel van hun kwaliteit kan worden geschreven. In een contrafeitelijke oefening wordt aangetoond dat het aan de enquêtegegevens toegekende gewicht niet afneemt wanneer alle harde cijfers even tijdig worden gepubliceerd. Deze uitkomst benadrukt de kwaliteit van enquêtegegevens en dat illustreert hun belang om nowcasting tot stand te brengen.

Dit artikel is als volgt opgebouwd. Deel 2 definieert het model en vergelijkt het met de state of the art. In deel 3 worden de gegevens en de bijzonderheden van bbp-herzieningen voorgesteld. Deel 4 bestudeert de precieze rol van alle gegevenspublicaties in het proces van de bijstelling van het reële bbp-groeicijfer. Daarnaast wordt kort besproken waarom tijdigheid en kwaliteit, allebei wenselijke kenmerken van publicaties van macro-economische cijfers, van cruciaal belang zijn voor deze rol. Tot slot worden in deel 5 out-of-sample voorspellingen voorgesteld die sinds het laatste kwartaal van 2007 aan de hand van de in realtime beschikbare informatie met het model zouden zijn verkregen. Het laatste deel bevat de conclusie.