Perscommuniqué - De Belgische bedrijfsinvesteringen in het licht van de crisis

Artikel gepubliceerd in het Economisch Tijdschrift van september 2012

Artikel gepubliceerd in het Economisch Tijdschrift van september 2012

Perscommuniqué: printversie (pdf - 26k)

Artikel: De Belgische bedrijfsinvesteringen in het licht van de crisis (pdf - 401k)

Sedert 2008 is de Belgische economie getroffen door een reeks uitzonderlijke schokken die een weerslag hebben gehad op het bbp en op alle componenten daarvan. Daarom wordt in het artikel, tegen de achtergrond van de zwaarste economische crisis sinds de Grote Depressie van de jaren dertig, het verloop van de bedrijfsinvesteringen geanalyseerd en worden een aantal factoren belicht die dat verloop kunnen verklaren.

Ten eerste vertonen de investeringen in België een duidelijk procyclisch karakter. Ze volgen het verloop van het bbp, zij het met een grotere amplitude. Als gevolg van de crisis gaven de bedrijfsinvesteringen in België dan ook de grootste inzinking sedert 1980 te zien. Van medio 2008 tot begin 2010 liepen ze terug, en vervolgens zette een eerst nog voorzichtig, maar nadien krachtig herstel in. Wordt die sterke daling echter beschouwd in verhouding tot het bbp, dan blijkt dat, gelet op de amplitude van de bbp-daling tijdens de crisis, de investeringen niet uitzonderlijk sterk zijn geslonken. Na een periode van herstel leek de groei van de investeringen medio 2011 te stagneren. Ook voor 2012 wordt een stabilisatie van de groei verwacht, gevolgd door een geleidelijk herstel van de investeringen in 2013.

Internationaal beschouwd, deden de Belgische bedrijfsinvesteringen het tijdens de crisis echter relatief goed aangezien ze een minder sterke gecumuleerde daling lieten optekenen dan die in de buurlanden en het eurogebied.

Voorts worden voor de hierboven vermelde vaststellingen verklaringen gezocht. Eerst wordt aan de hand van het kwartaalmodel van de Bank een algemeen beeld geschetst van de determinanten van de investeringen en het verloop ervan tijdens de laatste vijf jaar. Dit model, dat wordt gebruikt in het kader van met name de macro-economische projecties, bevat echter niet noodzakelijk alle elementen die de investeringen kunnen beïnvloeden (onzekerheid, bijvoorbeeld, wordt niet als dusdanig besproken). Daarom worden vervolgens een aantal factoren nader toegelicht, zowel die welke de sterke daling van de bedrijfsinvesteringen tijdens de crisis kunnen verklaren, als die welke kunnen aangeven waarom die daling internationaal beschouwd relatief beperkt bleef.

De factoren die de grootste daling van de investeringen sinds 1980 hebben veroorzaakt, zijn de sterke inzinking van de vraag en van de economische bedrijvigheid tijdens de crisis, de aanzienlijke verkleining van het bruto-exploitatieoverschot van de Belgische ondernemingen in 2009, de verzwaring van de externe financieringskosten voor de bedrijven en de verstrenging van de kredietvoorwaarden vóór en tijdens de financiële crisis. Ook de grote onzekerheid en de instabiele verwachtingen als gevolg van de crisis hebben een rol gespeeld.

Vervolgens worden de factoren behandeld die er kunnen voor gezorgd hebben dat de amplitude van de daling van de bedrijfsinvesteringen tijdens de crisis relatief beperkt bleef. Eerst komt de weerstand van de Belgische economie tegen de crisis ter sprake. Van de buurlanden liet België immers de minst sterke bbp-daling optekenen; ons land herstelde zich ook vlot naar niveaus van vóór de crisis. In andere eurolanden was dat niet steeds het geval. Daarnaast bleek de financiële positie van de Belgische ondernemingen historisch beschouwd gezond te zijn. Tijdens de crisis nam hun bruto-exploitatieoverschot minder af dan dat van de ondernemingen uit de buurlanden en het herstelde zich tevens sneller.

Tot slot worden enkele aandachtspunten voor de toekomst besproken. Gezien het belang van de investeringen als een factor van innovatie, technologische vooruitgang en verbetering die bijdraagt tot een duurzame en evenwichtige economische groei, worden een aantal factoren opgesomd die het geleidelijk herstel van de investeringen en dus, op langere termijn, het groeipotentieel van de Belgische economie in het gedrang zouden kunnen brengen.