Nationale Bank handhaaft contracyclische kapitaalbuffer voor financiële instellingen op 0%
De Nationale Bank van België (NBB) heeft op 17 mei 2022 besloten om het percentage van de contracyclische kapitaalbuffer voor het derde kwartaal van 2022 op 0% te handhaven. Dit betekent dat de Belgische financiële instellingen geen bijkomende buffers hoeven aan te leggen voor de risico's die verbonden zijn aan de kredieten die zij verstrekken aan de reële economie in België.
Om de procycliciteit in het financiële stelsel te matigen, beschikken de prudentiële autoriteiten over een efficiënt instrument, namelijk de contracyclische kapitaalbuffer. Dit is een tijdelijke buffer die wordt aangelegd in de opgaande fase van de kredietcyclus om ervoor te zorgen dat banken in de neergaande fase van de kredietcyclus over de nodige ruimte beschikken om kredietverliezen op te vangen. Dit helpt ook de kredietverlening aan de economie op peil te houden en de neerwaartse beweging van de financiële cyclus te temperen.
De NBB neemt hierover elk kwartaal een beslissing op grond van haar bevoegdheden die in de bankwet van 2014 zijn vastgelegd.
Analyse
Bij het begin van de pandemie in maart 2020 gaf de NBB deze macroprudentiële buffer ter waarde van ongeveer 1 miljard euro vrij om de Belgische banken extra ruimte te geven om (1) potentiële kredietverliezen tijdig en op een conservatieve manier op te vangen, (2) de kredietverlening aan de particuliere sector te verruimen en (3) moratoria en andere vormen van schuldherschikking te financieren voor levensvatbare kredietnemers die met tijdelijke of meer structurele terugbetalingsproblemen te kampen hadden.
Begin 2022 was de behoefte aan deze steun, die de banken helpt hun kritieke rol in een economische crisis te vervullen, aanzienlijk verminderd, aangezien het economisch herstel na de pandemie op gang was gekomen en de indicatoren voor de kwaliteit van de activa verder verbeterden. Tegelijkertijd wezen de indicatoren van de nominale kredietgroei op een hernieuwde dynamiek die vergelijkbaar was met de situatie in 2019, toen de activering van de contracyclische kapitaalbuffer voor het eerst werd aangekondigd in België. Vóór het uitbreken van het militaire conflict in Oekraïne eind februari leek het derhalve noodzakelijk, gelet op de macrofinanciële omstandigheden, om een reactivering van de contracyclische kapitaalbuffer te overwegen.
De zeer dure energie en grondstoffen, de hoge inflatie, de stijgende rentetarieven en de hoge volatiliteit op de financiële markten hebben sinds het begin van de oorlog echter tot grote onzekerheid geleid over de macrofinanciële ontwikkelingen. Om de meest geschikte macroprudentiële beleidskoers te kunnen uitstippelen, volgt en analyseert de NBB de impact van deze factoren op de cyclische risico's en op de waarschijnlijkheid dat er zich staartrisicoscenario's voordoen voor de financiële stabiliteit. Tegelijkertijd blijkt uit de kredietrisicovoorzieningen van de banken voor het eerste kwartaal van 2022 dat de Belgische kredietinstellingen zeer optimistisch zijn over de potentiële kredietverliezen die zij in de komende kwartalen zouden kunnen lijden als gevolg van de meest recente ontwikkelingen. Ook wijzen de beschikbare indicatoren voor de kwaliteit van de activa (nog) niet op een toename van het aantal leningen met betalingsachterstanden.
Reactivering van contracyclische kapitaalbuffer in september wordt overwogen
Hoewel de onzekerheid in de komende maanden naar verwachting groot zal blijven, zullen in september meer data en informatie beschikbaar moeten komen over het effect van de oorlogsgerelateerde ontwikkelingen op (1) de financiële cyclus en de dynamiek van de kredietverlening door banken aan Belgische huishoudens en niet-financiële ondernemingen en (2) het kredietrisico bij de kredietverlening van Belgische banken aan deze tegenpartijen. Indien er tegen september geen duidelijke tekenen zijn dat de oorlog in Oekraïne een materiële impact heeft op (1) de financiële cyclus en het dynamisme van de bancaire kredietverlening aan gezinnen en niet-financiële ondernemingen of (2) de kredietwaardigheid van de leningen aan deze tegenpartijen, is de NBB van mening dat een reactivering van de contracyclische kapitaalbuffer dan volledig gerechtvaardigd is om te garanderen dat de Belgische banken over de nodige veerkracht beschikken om hun sleutelfuncties voor de reële economie te vervullen en om kredietnemers met terugbetalingsmoeilijkheden te helpen in geval van een scenario met tegenvallende economische groei en/of een correctie op de Belgische vastgoedmarkt.
Indien de contracyclische kapitaalbuffer in september wordt gereactiveerd, zou het percentage ervan op 0,5 % worden vastgesteld. De termijn voor de toepassing ervan door de banken zou echter worden teruggebracht tot 6 maanden (in plaats van de standaardtermijn van 12 maanden). De Europese richtlijn (Capital Requirements Directive) voorziet uitdrukkelijk in deze mogelijkheid in geval van "uitzonderlijke omstandigheden”. Dit betekent dat als de contracyclische kapitaalbuffer gereactiveerd wordt, hij uiterlijk 1 april 2023 moet zijn aangelegd door de banken. Aangezien de Belgische banken een sterke solvabiliteitspositie hebben, met voldoende kapitaalruimte, en een hoge winstgevendheid, zullen zij deze hogere macroprudentiële kapitaalvereiste kunnen opvangen zonder hun kredietbeleid voor Belgische huishoudens en niet-financiële ondernemingen te wijzigen. Indien nodig kan de NBB uiteraard op elk moment beslissen om de contracyclische kapitaalbuffer opnieuw vrij te geven, zoals zij gedaan heeft bij het begin van de pandemie.