Jaarlijks NBB Rapport Financial Market Infrastructures & Payment Services

Brexit, artificiële intelligentie, cybersecurity en fintech ontwikkelingen zijn voornaamste aandachtspunten voor betaalverkeersector in ons land

De mogelijke impact van Brexit op de afwikkeling van de geldstromen, de inzet van artificiële intelligentie, cybercriminaliteit en de technologische ontwikkelingen binnen het fintech kader. Dat zijn de belangrijkste aandachtspunten van de Nationale Bank in haar jaarlijks rapport (Financial Market Infrastructures and Payment Services) op het toezicht van de financiële marktinfrastructuren, betalingsinstellingen en andere aanbieders van (betalings)diensten dat vandaag gepubliceerd wordt. Die NBB toezichtstaak is van groot belang gezien enkele in België gevestigde spelers wereldwijd een kritische rol spelen in het betaalverkeer.

 

In de sector van de financiële marktinfrastructuren, betalingsinstellingen en aanbieders van (betalings)diensten zijn in België een aantal wereldspelers gevestigd die een kritische rol spelen in het nationale en internationale betalingsverkeer. Door een sterke groei in de activiteiten neemt hun systemisch belang voor de financiële markten en de economie alleen maar toe. De sector van betalingsdienstaanbieders staat hierbij op een kruispunt door het openbreken van de betaalmarkt en door technologische innovaties.

Omdat de verwerking van betaal- en effectentransfers gebeurt door een web van onderling verweven systemen en instellingen, fungeren enkele van de in ons land gevestigde  ondernemingen als kritieke knooppunten in het vlot functioneren van het Belgische en internationale financieel systeem. De Nationale Bank oefent toezicht uit op de in België gevestigde systemen en instellingen in haar hoedanigheid als hoofdautoriteit – ook voor internationaal systeemkritische spelers zoals Euroclear Bank en SWIFT – of in samenwerking met andere autoriteiten.

Dagelijks worden door deze bedrijven in België miljoenen financiële transacties of berichten voor professionele marktdeelnemers of gebruikers van betaaldiensten in binnen- of buitenland verwerkt. In bepaalde gevallen is de omzet enorm sterk gegroeid. Voor Euroclear Bank en SWIFT zijn het aantal verrichtingen bijvoorbeeld meer dan verdubbeld sinds het financiële crisisjaar 2008. Eén van de prioriteiten in de toezichtsactiviteiten van de Nationale Bank is daarom de veilige en efficiënte afwikkeling van deze geldstromen.

Het jaarlijks Rapport dat de Nationale Bank vandaag publiceert, geeft een compleet overzicht van de systemen en instellingen die gevestigd zijn in, of relevant zijn voor België. Het gaat ook in op de rol van de Nationale Bank in deze sector als toezichthouder. Vervolgens behandelt het Rapport recente veranderingen in het regelgevend kader, alsook de benaderingen die de Nationale Bank hanteert op het gebied van oversight en prudentieel toezicht, en haar voornaamste doelstellingen voor het werkjaar 2019. Een overzicht:

Sector van betalingsdienstaanbieders op een kruispunt

De verwachting is dat het huidige landschap van betalingsdienstaanbieders sterk zal veranderen als gevolg van de invoering van de Europese richtlijn PSD2. Door PSD2 wordt onder meer de toegang tot en het uitbaten van individuele rekeninggegevens gereguleerd zodat nieuwe (fintech) marktspelers in concurrentie kunnen gaan met traditionele markpartijen zoals de banken. PSD2 legt ook strikte voorwaarden inzake bijvoorbeeld confidentialiteit en veiligheid op. De Nationale Bank heeft als taak om alle bestaande aanbieders van betalingsdiensten hierop te controleren en te beoordelen. Terzelfdertijd zorgen ook technologische ontwikkelingen ervoor dat sinds maart 2019 retail instantbetalingen mogelijk zijn in België. Ook dit leidt tot bijkomend werk voor de NBB.

Brexit

De afwikkeling van financiële geldstromen in de EEA zal door Brexit voor een groot deel hertekend worden. De verrekening (clearing) van de Belgische repo markt voor overheidseffecten werd sinds eind 2018 overgeheveld van de Londense centrale tegenpartij (LCH Ltd) naar het Franse filiaal (LCH SA). Vanuit het oogpunt van financiële stabiliteit betekent dit dat deze activiteit voortaan verwerkt wordt door een instelling in de eurozone met toegang tot centrale bank diensten in euro. In de sector van de betalingsdienstaanbieders blijft de Nationale Bank aanvragen krijgen van instellingen uit het Verenigd Koninkrijk voor een Belgische licentie om diensten te kunnen blijven aanbieden in de EEA na Brexit. Het Rapport gaat eveneens verder in op de activiteiten van de geldafzenders (‘money remitters’) waarvan een aantal grote spelers besloten hebben om hun activiteiten vanuit het Verenigd Koninkrijk naar België te verhuizen.

Beheer van cyberrisico’s blijft topprioriteit

Het operationele risicobeheer – en specifiek hierin cyberveiligheid – is al jaren  één van de voornaamste aandachtspunten van de Nationale Bank als toezichthouder voor de systemen en instellingen. Als kritieke knooppunten kan een incident bij één van hen mogelijk een besmetting betekenen van de rest van het financieel systeem. In het kader van haar opdracht met betrekking tot de stabiliteit van het financiële stelsel heeft de Nationale Bank in 2018 bijvoorbeeld een raamwerk voor gecontroleerde en op maat gemaakte cyberaanvaltests geïmplementeerd, nl. TIBER-BE (Threat Intelligence Based Ethical Red teaming). Het Rapport omvat ook één thematisch artikel dat verder ingaat op het potentieel van artificiële intelligentie in het opsporen van fraude in betalingen en op de beleidsmaatregelen en strategieën die door respectievelijk toezichthouders en de sector zelf thans ontwikkeld worden (“Detecting payment fraud with artificial intelligence”).