De pandemie heeft de digitalisering van veel aspecten van ons leven versneld. Zal de euro volgen?

Vandaag publiceert de Nationale Bank van België haar Financial Market Infrastructures and Payment Services Report 2021, waarin een breed scala aan actuele, relevante onderwerpen wordt behandeld, gaande van de activiteiten van BigTech-bedrijven in het retailbetalingsverkeer, over de voorgestelde regelgeving inzake cryptoactiva, tot een analyse van een eventuele digitale euro en de versterking van de digitale operationele veerkracht van de financiële sector.

Ons land speelt een sleutelrol in het wereldwijde landschap voor betalingen. In België zijn een aantal internationale financiëlemarktinfrastructuren (FMI's) gevestigd, zoals SWIFT en Euroclear, die als kritieke knooppunten fungeren voor de vlotte werking van de Belgische en internationale financiële markten en betalingsdiensten. België is ook een belangrijke locatie voor instellingen die betalingsdiensten aanbieden in het kader van de PSD2. Sinds de aankondiging van de Brexit is hun aantal alleen maar toegenomen, aangezien sommige Britse instellingen hebben besloten hun Europese activiteiten naar ons land te verplaatsen.

Het Financial Market Infrastructures and Payment Services Report van de NBB bevat een overzicht van de regelgevingswijzigingen en toezichtsactiviteiten die in 2020 hebben plaatsgevonden met betrekking tot financiële marktinfrastructuren, bewaarnemers, betalingsinstellingen en aanbieders van kritieke diensten. Een belangrijke gebeurtenis die 2020 heeft gekenmerkt, was uiteraard de COVID-19-pandemie, die deze systemen en instellingen op verschillende manieren heeft getroffen. Sommige instellingen, zoals centrale effectenbewaarinstellingen en bewaarnemers, zagen hun transactievolumes toenemen dankzij de volatiliteit op de markten, terwijl andere, zoals geldtransferaanbieders, negatieve gevolgen ondervonden van de overheidsmaatregelen, zoals de lockdown in maart 2020. Soms bleek de impact tijdelijk te zijn (bv. de marktvolatiliteit in maart), terwijl andere veranderingen, zoals de voorkeur van consumenten voor contactloze betaaloplossingen of online winkelen, naar verwachting meer blijvend zullen zijn. Cyberveiligheid is al vele jaren een prioriteit voor de Bank, maar nu veel financiële instellingen thuiswerken toepassen, is cyberweerbaarheid nog belangrijker geworden. De Bank heeft een programma opgezet voor het ethisch hacken van financiële instellingen (TIBER-BE) en heeft een aantal lessen getrokken uit haar ervaringen tot nu toe, die uitvoeriger worden beschreven in een thematisch artikel. Andere artikelen gaan over nieuwe Europese regelgevingsinitiatieven, zoals de wet betreffende digitale operationele veerkracht (Digital Operational Resilience Act - DORA) en de Verordening betreffende markten in cryptoactiva (Markets in Crypto-Assets Regulation - MiCA).

Overwegingen in verband met een eventuele digitale euro

De recente ontwikkelingen op het gebied van cryptoactiva hebben de aandacht van de centrale banken getrokken, aangezien een wijdverspreide invoering van stablecoins onder meer de effectieve transmissie van het monetair beleid zou kunnen beïnvloeden. Daarom zijn de centrale banken een onderzoek gestart naar de effectiviteit van een digitale centralebankmunt (central bank digital currency - CBDC). Een thematisch artikel verschaft meer inzicht in de toekomstige scenario's waarin een digitale euro een haalbare optie zou kunnen zijn om de doelstellingen van de centrale banken te verwezenlijken, de belangrijkste ontwerpkeuzes, de afwegingen die moeten worden gemaakt en de volgende stappen in de verdere analyse van de eventuele uitgifte van een digitale euro. Bij het ontwerpen van een aantrekkelijk betaalinstrument moeten drie belangrijke vragen worden beantwoord. Moet een digitale euro rente opleveren? Moet de toegang tot en/of het bezit van digitale euro's worden beperkt? Moeten het bezit van en de transacties in digitale euro's privé zijn? De ontwerpkeuzes hebben ook gevolgen voor de doelstellingen van de centrale banken. Als de rente op een digitale centralebankmunt te aantrekkelijk is, kunnen de commerciële banken een bron van goedkope financiering verliezen en daardoor geneigd zijn de rente op leningen die zij aan de economie verstrekken, te verhogen. Onbeperkte en gemakkelijke toegang tot risicovrije activa zoals een CBDC kan mogelijk bankruns in de hand werken. Voorts moet er een compromis worden gevonden tussen privacy - een prioriteit voor toekomstige gebruikers van een digitale euro - en de noodzaak om criminele activiteiten tegen te gaan. Daarom zal elk toekomstig besluit worden genomen na overleg met de verschillende belanghebbenden bij een digitale euro - waaronder potentiële eindgebruikers en onder toezicht staande intermediairs.